Eten is iets vanzelfsprekends, het hoort bij het leven. Alleen soms lukt het door een aandoening niet (goed) meer. Bij ernstige maag- of darmklachten is het soms nodig om speciale drinkvoeding of zelfs sondevoeding te gebruiken om er zo voor te zorgen dat je voldoende calorieën en voedingsstoffen binnenkrijgt en je niet ondervoed raakt doordat je niet of minder kunt eten. Het kan een aanvulling op de voeding zijn of een volledige vervanging.

Drinkvoeding is niet hetzelfde als een drankje met extra toevoegingen zoals bijvoorbeeld een sportdrank, maar het is ook geen medicijn. Aanvullende drinkvoeding kan een uitkomst zijn, dit is de stap voor sondevoeding. Het kan er net voor zorgen dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt.

Aanvragen

Als de diëtiste of je arts het voorschrijft, wordt het vaak ook bij je zorgverzekeraar vergoedt. Je arts of diëtiste moet een ‘Verklaring dieetpreparaten’ invullen. Hierna kun je de drinkvoeding bestellen bij een leverancier (wat tegenwoordig zelfs via een webshop kan) of een apotheek. De diëtiste kan een zogenaamd smaakstartpakket voor je aanvragen. Hierin zitten allerlei soorten en smaken zodat je kunt bekijken waar je voorkeur naar uitgaat.

Welke soorten drinkvoeding zijn er?

Je hebt drinkvoeding op melk-, yoghurt- en fruit(sap)basis. En energie-, eiwit- en vezelverrijkt. Met toegevoegde vitaminen en mineralen en vaak ook gluten- en lactosevrij. Je hebt ze in de vorm van drank, toetjes, fruitdesserts en soepen. In allerlei verschillende smaken; van koffie tot cassis. Voor mensen met slikproblemen heb je een verdikte versie en voor mensen die niet veel binnen kunnen krijgen een geconcentreerde versie. Voor kinderen bestaat er een speciale variant drinkvoeding. Allen vloeibaar en kant en klaar voor gebruik in een klein volume. En ten slotte heb je bijvoeding ook in de vorm van een energierijk poeder welke je kunt vermengen met je drinken en voeding. (Bron afbeelding onder: Nutricia)

Variaties

Je kunt alle varianten koelen en opwarmen (niet koken, dan kunnen de voedingsstoffen verloren gaan). Wat te denken van warme chocomel? Drinkvoeding kun je ook invriezen en als verkoelend ijsje eten. Koel zijn de meeste producten het lekkerst, eventueel met een ijsklontje om het ook iets minder zoet te maken. Je kunt de drinkvoeding mengen met een beetje (karne)melk, yoghurt, vruchtensap of (mineraal)water. Zo kun je de smaak naar eigen wens aanpassen. De hoeveelheid wordt hierdoor wel groter. Google eens op "drinkvoeding recepten" en je ziet talloze website waar recepten met drinkvoeding op vermeld staan zodat je er je eigen draai aan kunt geven.

Wanneer je door middel van drinkvoeding niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, kan sondevoeding nodig zijn. Via een dun buigzaam slangetje (een sonde) wordt dunne vloeibare voeding het maag-darmkanaal ingebracht. Dit kan bijvoorbeeld met een sonde door de neus, maar indien gewenst ook via een voedingstoma direct in de maag, twaalfvingerige darm of dunne darm. Ten slotte kan er parenterale voeding (tpv) worden aangelegd, dit is voeding welke direct in de bloedbaan terecht komt.

De verschillende soorten sondevoeding

Er bestaan verschillende soorten sondevoeding, je arts of diëtiste bepaald welke voeding het meest geschikt voor je is. Het bevat alle voedingsstoffen die je dagelijks nodig hebt, zoals koolhydraten, eiwitten, vetten, vitamines, mineralen en water. Overigens proef je van dat alles niets, dus verschillende smaken hebben bij sondevoeding geen nut. Indien je iets van de sondevoeding oprispt zal dit melkachtig proeven.

Polymere en monomere voeding

Polymere voeding bevat stoffen die in het darmkanaal afgebroken moeten worden. Monomere voeding (in de volksmond vaak "astronautenvoeding" genoemd) bevat stoffen die al deels verteerd zijn. Deze voeding is voor mensen met malabsorptieklachten. Hierbij is er een verstoring in de vertering ,opname en het vervoer van voedingsstoffen in het darmkanaal.

Nog meer soorten

Indien je veel vocht verliest of grote wonden hebt, zul je eiwitrijke sondevoeding krijgen. Bij botbreuken of veel energieverlies energierijke sondevoeding. Hypo-allergene sondevoeding krijg je bij overgevoeligheid voor bepaalde voedingsstoffen. En ten slotte bij stoelgangproblemen voeding met extra vezels en weinig vet. Ook is er speciale sondevoeding voor kinderen.

Toediening

De sondevoeding kan de dagelijkse voeding geheel vervangen, of een aanvulling zijn. De voeding zit in een afgesloten zak met een speciale sluiting (waar een slang aan te koppelen is) of een fles zodat er geen lucht bij kan komen voor de hygiëne. Er zijn drie manieren om sondevoeding toe te dienen:

• Er kan met een spuit meerdere malen per dag sondevoeding worden toegediend (per portie, ook wel per bolus genoemd).
• Ook kan het intermitterend worden toegediend (druppelsgewijs gedurende een dagdeel),
• en continu (24 uur of iets korter met een rust).

Rugzak

Je kunt dit regelen met een rolregelklem op de slang die je strakker of losser kunt zetten, waardoor de voeding langzamer of juist sneller gaat lopen. Ook kan de voeding door middel van een pomp druppelsgewijs in het maag-darmkanaal worden gebracht. De voedingspomp is in verschillende standen te zetten. Dit laatste gebeurt vaak 's nachts, maar je hebt ook speciale rugzakken zodat je ermee rond kunt lopen en je wat meer bewegingsvrijheid hebt. Voor kinderen bestaat er ook een kleine pomp die past in een speciaal rugzakje van 24x20x10 cm.

Een rugzak van buiten en van binnen, de voedingspomp en sondevoeding, met dank aan Kim